Güncellenen Uluslararası Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'nde 128.918 flora ve fauna türü bulunuyor. Bu türlerden 35.765'i yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Koruma çalışmaları sonucunda 26 tür soyunda iyileşme görülürken; endemik 15 tatlı su balığının da bulunduğu 31 türün soyu tükendiği bildirildi.Bulaşıcı hastalık, istila gibi nedenlerin yanında doğrudan insan elinin sebep olduğu kirlilik, orman tahribatı, küresel ısınma, aşırı avlanma, su ve diğer doğal kaynaklarının bilinçsiz kullanımı bu durumun sorumlusu. Toplumsal farkındalığı artırmak amacıyla yayınlanan doğa belgeselleriden biri olan Blue Planet II (Mavi Gezegen 2) serisinin ekibi bu sorunların nasıl sonuçları olabileceğini görüntülemişti.
Belgeselin Avustralya açıklarında yer alan Mercan Denizinde çekilen bölümünde de rengarenk olan mercan resiflerinin kısa bir süre içinde büyük bir kısmının ölüp beyaza döndüğü kaydedildi. Küresel ısınma ile denizlerde yükselen sıcaklığın, birçok deniz canlısına da ev sahipliği yapan bu sığ su mercanlarının yaklaşık üçte ikisini ağarttığı tahmin ediliyor.
Özellikle plastik atık hakkında görsel mesaj veren bu belgesel serisi, yayına girdiği 2017 yılından bu zamana kadar geniş kitlelere ulaşıp olumlu tepki almış, serinin insanlarının plastik kullanımı ve doğaya karşı davranışı üzerinde önemli etkisi olacağı öngörülüyordu.
Mavi Gezegen etkisi (The Blue planet effect) olarak anılan bu belgesel serisinin bir grup izleyicide oluşturduğu etkiyi inceleyen bir araştırma gerçekleştirilmiş. Çalışmaya katılan 150 kişinin belgeseli izlemeden önce ve izledikten sonraki kağıt ve plastik ambalajlı atıştırmalık-içecek arasındaki tercihi gözlenmiş. Belgeseli izlemek izleyicinin bilgi düzeyini olumlu etkilerken, belgesel sonrasında izleyicilerin plastik ambalajlı ürün tercihinde de azalma olmuş. Fakat deneyden sonra tekrarlanan dört haftalık anketin sonucu, bu izleyicilerin plastik ambalajlı ürün tüketiminde artış olduğunu göstermiş.
Plastik ve diğer atıklar yalnızca şehirleri kirletmiyor. Okyanus akıntılarıyla insanlardan çok uzaklarda Antarktika gibi vahşi yaşam alanlarına da ulaşıyor. Belgesel ekibi Antarktika yakınlarındaki bir adada plastik bir atığı kusmaya çalışan albatros ve midesini delen plastik bir kürdandan dolayı ölen bir albatros yavrusuyla karşılaşmış. Adada bulunan atıklar arasında kuşların midesinden çıkardığı düşünülen pirinç paketi ve eldiven de var. Kilometrelerce uçarak besin arayan yetişkin albatrosların bu atıkları yerleşime yakın yerlerde bulup yenilebilir olduğunu düşünerek yavrusuna verdiği düşünülüyor.En küçüğünden en büyüğüne milyonlarca canlının ölümüne neden olan 150 milyon tondan fazla plastik atık bu kirliliğin yalnızca görünür kısmı. İnsanlığın bilinçsizce geliştirip kullandığı teknoloji ürünleri aynı zamanda hava ve ses kirliliğine de yol açıyor.
Blue Planet II belgeseli açık denizlerde yaşayan canlıların küçük bir botun motor sesiyle bile saldırılara karşı nasıl korumasız kalabileceğini gösterdi. Şehrin yanı başında da, sayısız motorlu taşıtların yol aldığı rotalarda da, dünyanın en uç noktalarında da her türlü kirliliğe maruz kalan canlılar için yarın çok geç olmadan, bugün hâlâ yapılabilecek bir şey var.
https://www.bbc.com/news/science-environment-50419922
Dunn, ME, Mills, M, Veríssimo, D. Evaluating the impact of the documentary series Blue Planet II on viewers' plastic consumption behaviors. Conservation Science and Practice. 2020; 2:e280.
Albatrosses are ingesting plastic - Blue Planet II: Episode 7 Preview - BBC One https://www.youtube.com/embed/I4QNolP7Khc
Mother pilot whale grieves over her dead calf - The Blue Planet II: Episode 4 preview - BBC One https://youtu.be/0a8HGJid-Jo
TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları https://ebideb.tubitak.gov.tr/giris.htm