COVID-19: Hastalıkla ilişkili bulunan kriter

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından 11 Mart 2020'de küresel salgın ilan edilen yeni koronavirüs hastalığı (COVID-19) için aşı çalışmaları ve aşıya karşı çelişkili görüşler devam ederken, insanımıza düşen ilk ve öncelikli tedbir kontrollü sosyal hayattır. Pandeminin getirdiği kısıtlamalar alışkanlıkları ve hayat kalitesini farklı şekilde etkilemiş olabilir. Fakat pandemi krizinde süreci kısaltacak başetme yollarıda yok değil.

Koronavirüs, diğer viral enfeksiyonlarda olduğu gibi kronik hastalıkların bulunduğu ve bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda daha riskli olabiliyor. Bu riskinin azaltılmasında ve bağışıklığı artırmada düzenli orta düzey fiziksel hareket, uygun beslenme ve kaliteli uykuyu içeren hayat biçiminin önemli bir rolü olabilir. Koronavirüs salgını içinde yaklaşan ikinci Ramazan ayında orucun, yeterli sıvı alımı, etkili beslenme ve uygun egzersiz ile desteklenmesi bağışıklık sistemini iyileştirebilir.

Şuana kadar kanıtlanmış tedavi yöntemleri sınırlı olup koronavirüsü önlemek için tek bir besin yada özel bir diyet de bulunmuyor. Öteyandan vitamin ve mineral gibi mikro besin öğeleri, yağ asitleri ve fitokimyasal bileşenlerin COVID-19'da potansiyel etkisi daha çok araştırılıyor. Sebze, meyve, balık, baklagil, kuruyemiş ve zeytinyağının hakim olduğu Akdeniz tipi beslenme, içerdiği vitamin, mineral ve biyoaktif bileşenler dolayısıyla inflamasyonda azalma ile ilişkilendirilir.

Çalışmalarda Akdeniz tipi beslenmeye bağlılık ve uyumda, kardiyovasküler hastalık geliştirme oranının azaldığı bildirilir. COVID-19 vaka ve ölümlerinin Avrupa'da en hızlı yükseliş yeri olan Lombardiya ve kuzey İtalya'da Akdeniz tipi beslenmeye uyum, ülkenin güneyinden daha düşüktür.

Bu çalışmada Akdeniz tipi beslenmenin, tıbbi tedavide bazı ilaçların kullanım ve onayından önceki COVID-19 vakaları ve ölümlerine etkisini incelemiş. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesi 23 ülkenin Akdeniz tipi beslenme uyumunun belirlenmesinde Akdeniz Yeterlilik Endeksi (MAI) baz alınmış. Buna göre en yüksekten en düşüğe

Akdeniz tipi beslenmeye uyum - MAI

1-Türkiye,

2-Yunanistan,

3-İtalya,

4-Japonya,

5-Şili,

6-İspanya,

7-Portekiz,

8-İsrail,

9-Finlandiya,

10-Norveç,

11-İzlanda,

12-Birleşik Krallık,

13-İrlanda,

14-Fransa,

15-Danimarka,

16-İsveç,

17-Kanada,

18-Macaristan,

19-Almanya,

20-Avusturya,

21-Avustralya,

22-İsviçre ve

23-ABD

COVID-19 vakaları & ölümler (milyon kişide)

1-Birleşik Krallık,

2-İspanya,

3-İtalya,

4-Fransa,

5-İrlanda,

6-ABD,

7-Kanada,

8-İsviçre,

9-Portekiz,

10-Şili,

11-Almanya,

12-Danimarka,

13-İsveç,

14-Avusturya,

15-Türkiye,

16-Finlandiya,

17-Macaristan,

18-Norveç,

19-İsrail,

20-İzlanda,

21-Yunanistan,

22-Japonya ve

23-Avustralya

olarak bulunmuş. Sonuçta Akdeniz tipi beslenmeye uyum - MAI puanı ile COVID-19 vakaları veya COVID-19 ile ilişkili ölümler arasında doğrusal bir ilişki yokmuş. Bu sonuçlara OECD Refah Veritabanındaki maddi imkan ve eğitim, hizmete ulaşım gibi yaşam kalitesini içeren refah faktörleri eklendiğinde de bir ilişki gözlenmemiş. Ancak OECD Refah verileri ve WHO Fiziksel Hareket verileri birlikte kullanıldığında, Akdeniz tipi beslenmeye uyum - MAI puanı ile COVID-19 ilişkili ölümler arasında önemli bir ters ilişki bulunmuş.

Özetle, hastalıklardan korunmada genel sağlığın sürdürülmesi, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için gerekli besinleri içeren doğru beslenmenin ve temiz kaynaklara ulaşmanın önemi büyük, fakat bu yeterli olmuyor. Yiyip içmeye ayrılan vakit kadar egzersize de vakit ayırarak fiziksel olarak hareketli bir hayat sürdürmeyi alışkanlık edinmek gerekiyor.

Pandemide İnsan: Man 2020 - Steve Cutts

Hayat boyu beslenme : minell's projesi , hayatboyubeslenme

Kaynaklar ve İleri Okuma

Kim, J.H., Marks, F. & Clemens, J.D. Looking beyond COVID-19 vaccine phase 3 trials. Nat Med 27, 205–211 (2021). https://doi.org/10.1038/s41591-021-01230-y

Park KH, Kim AR, Yang MA, Lim SJ, Park JH (2021) Impact of the COVID-19 pandemic on the lifestyle, mental health, and quality of life of adults in South Korea. PLOS ONE 16(2): e0247970. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0247970

Mathilde Touvier, Diet and physical activity during the coronavirus disease 2019 (COVID-19) lockdown (March–May 2020): results from the French NutriNet-Santé cohort study, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 113, Issue 4, April 2021, Pages 924–938, https://doi.org/10.1093/ajcn/nqaa336

Tashiro A, Shaw R. COVID-19 Pandemic Response in Japan: What Is behind the Initial Flattening of the Curve? Sustainability. 2020; 12(13):5250. https://doi.org/10.3390/su12135250

Behboudi, E., Shamsi, A., Hamidi-Sofiani, V., Oladnabi, M. (2021). The Effects of Fasting in Ramadan on the Risk Factors of COVID-19 in Adolescents: A Brief Review. International Journal of Pediatrics, 9(1), 12835-12842. doi: 10.22038/ijp.2020.53182.4214

Greene MW, Roberts AP, Frugé AD. Negative Association Between Mediterranean Diet Adherence and COVID-19 Cases and Related Deaths in Spain and 23 OECD Countries: An Ecological Study. Front Nutr. 2021;8:591964. Published 2021 Mar 5. doi:10.3389/fnut.2021.591964

TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları https://ebideb.tubitak.gov.tr/giris.htm

UYARI! Bu sitenin içeriği bilgilendirme amaçlıdır. Kişisel tıbbi tavsiye verme amacı taşımaz. Sağlığınız ile ilgili tüm sorularınız için sağlık uzmanına başvurmalısınız. Akdeniz diyeti