Yağmur suları ve eriyen kar yeraltına en derinlerine doğru süzülürken farklı tabakalarda birikmiş mineral tuzlarını toplar. Vücudumuz içinde gerekli bu mineraller suya karışıp çözünür. Böylece maden suyu olarak bilinen doğal mineralli su oluşur.
Şişe maden suları bazı bölgelerde bulunan bu kaynaklardan doldurulduğu gibi, suyun yeraltında kaldığı bölgelerde kuyu aracılığıyla da erişilir.
Doğal olarak karbondioksit gazı içermeyen mineralli sulara ise şişelenme tesislerinde CO2 eklenir. Amaç, içimi kolaylaştırmanın yanında su içinde mikrop oluşumunu engellemek.
Maden suyu asitli değilmi? CO2 suda karbonik asit (H2CO3) olarak çözünür ki bir zayıf asittir. Kaynağına göre maden suyu farklı miktarda bikarbonat (HCO3−), yani karbonik asitin bazik formunu da içerir.Maden suyunun fosforik asit içeren kola ve benzeri daha asidik içeceklere kıyaslandığında diş minesini aşındırıcı etkisi yüz kat daha az. Başka bir deyişle maden suyuna tercih edilecek bir kola, dişleri yüz kat daha fazla aşındırıyor.
İçme sulardan ise biraz daha fazla aşındırıcı özellikte. Bu durumda yapılacak bir öneri ise kapağını açtıktan sonra bekletip içmek. Nitekim maden suyunun gazdan arındırılması diş üzerindeki aşındırıcı özelliğini azaltır.
Aromalı mineralli gazlı içecekler ise mineral zengin olmasının yanında şeker dahil katkı maddeleri ihtiva eder. Sade maden suyuna göre daha asidik gazlı içeceklerdir. Saf portakal suyuna yakın yada daha fazla dişleri tahrip edicidir. Birleşik Krallık'ta yapılan bu çalışmaya göre, aromalı şekerli olan hertürlü içecek asitli meşrubat olarak algılanmalı. Sade su ve maden suyu tercih edilmeli.Yemek sırasında su içmek zararlı mı? Besinleri parçalayan enzimlerin çalışması için yeterli suya ihtiyacı vardır. Katı, kuru gıdalarla birlikte az bir miktar su yada sulu besin midenin besinleri işlemesini kolaylaştırır. Yeterli sıvı ile tüketimi bağırsaklarda suyun tutulması ile kabızlık riskini de azaltır. Fakat yemek sırasında bardak bardak su içmek doğru değildir. Çünkü yemeği gören, koklayan veya düşünen insanın midesi o yemeği hazmetmek için çok asidik bir sıvı olan hidroklorik asit adında mide sıvısı salgılar. Bu sırada bol su içmek ise mide asitliğini azaltabilir, hazımsızlık nedenidir. Yemekten hemen önce veya yemek vakti geleneksel tıbba göre de su içilmemesi gereken zamanlar arasında anılır. Ayrıca öğünlerde birlikte tüketilen maden suyu içeriğindeki bazı minerallerin, bazı besin öğelerinin emilimini kısıtlayıcı olabileceği düşünülerek öğün dışı tüketimi tavsiye edilebilir.
Başka bir durum ise şişkinliğe neden olması. Bu durumu daha az yemek için kullanan da var. Ama daha iyisi yemekten önceki saatlerde içmek olabilir. Çünkü su, maden suyu içmek mideye doluluk hissi vererek açlığı azaltır, iştahı bastırarak aşırı yemeyi önlemenin bir yolu olabilir.Ayrıca yutkunma ve geniz boğaz sorunlarında tedavinin bir parçası olabilir. Boğazında tanımsız bir rahatsızlıktan dolayı sürekli öksürme, boğaz temizleme ihtiyacı hisseden bir grup hastada maden suyu gibi karbonatlı sıvıların faydası gösterilir. Disfaji (yutma güçlüğü) olan hastalarda kalıntı ve aspirasyonu azaltarak yutma problemlerini iyileştirebilir.
Maden suyunun içerdiği mineral yoğunluğuna göre sağlık üzerinde çeşitli etkileri de gösterilir. Örneğin:
- Bikarbonatlı (HCO3) ve klorürlü (Cl) maden suları mide boşluğunda pH seviyesini artırma ve sindirim hormonlarının salınımını uyarmadaki rolüyle mide fonksiyonunu destekler. Bikarbonatlı maden suyu, böbrek taşı tedavisinde kullanılan sodyum potasyum sitrat ile benzer etki ile, taş riskini azaltabilir. Tedaviler için hekim onayı alınmalıdır.
- Klorürlü (Cl) maden suları mide boşalmasını ve bağırsak hareketliliğini uyarmak için kullanılır.
- Sülfat (SO4) ve magnezyum (Mg) zengini maden suları kabızlık ve belirtilerini iyileştirir. Yüksek magnezyum içeriği yağların sindirilmesinde de gerekli safra akışını sağlar. Safra yolunun düzenlenmesinde magnezyumla birlikte sülfat, bikarbonat, kalsiyum da rol alır.
- Demir (Fe) içerikli iki tür maden suyu vardır. Sülfat-demirli sular çok yoğun ve pH çok düşüktür, yüksek oranda arsenik içerir. Bikarbonat-demirli sular arsenik bakımından fakirdir, demir eksikliği anemisinde ve hamile kadınlarda anemi tedavisinde düşünülür.
- Maden sularından elde edilen kalsiyumun süte benzer, hatta sütten daha fazla biyoyararlanımı olduğu gösterilir. Bu bakımdan kalsiyum (Ca) zengini maden suları, kemik mineralizasyonunu arttırırak iskelet sağlığını iyileştirir. Gelişme çağındakiler, hamileler, süt ürünleri tüketmeyenler, ileri yaş kadın ve erkekler için önerilir. Osteoporoz ve hipertansiyonun önlenmesine katkıda bulunur.
- Florürlü (F) maden suları, diş çürümesini azaltabilir, kemik yapısını destekleyebilir. Fakat florüratlı maden suyu tüketimi düşük tutulmalıdır. Çünkü fazla florürat tüketimi diş florozundan iskelet florozuna kadar bazı zehirli etkiler oluşturabilir.
- Sodyum (Na)-klorürlü maden suları kan basıncı ilişkisi nedeniyle hipertansiyon hastalarına tavsiye edilmez. Yüksek tansiyonda daha düşük sodyum ve ek olarak yüksek potasyum (K) ve magnezyum içeriği olanlar tercih edilebilir. Sodyum - bikarbonatlı maden suyu ise daha farklıdır. Açlık glikozu, total kolesterol, LDL kolesterol üzerinde azaltıcı etkisi olabileceği, menopoz sonrası kadınlarda kalp damar hastalıkları riskini azaltıp insülin duyarlılığını artırabileceği, metabolik sendrom (MS) gelişiminde etkili bazı değerleri (insülin, leptin, aldosteron, melatonin) düşük düzeyde tutabileceğine dair çalışmalar vardır.
Yeterli temiz su alımı genel sağlığın sürdürülmesinde çok önemlidir. Ancak suyun mineral içeriği böbrek mesane fonksiyonunu, kemik yapısını, safra yolunu ve kardiyovasküler sağlığı etkileyebilir. Gerek içme suyu, gerek maden suyu tüketiminde suyun içeriği hakkında bilgi sahibi olunması gerekir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gereğinden fazla mineral vitamin alımı ve olumsuz sonuçları konusunda uyarıyor. Yaşa, cinsiyete, terleme vb sıvı mineral kaybına göre ve tansiyon, stres inkontinans (idrar kaçırma), gastrit vb hastalıklar; hazımsızlık, kabızlık gibi sorunlar dikkate alınarak, aromalı şekerli gazlı içecekler yerine sade su / maden suyu tüketimi daha sağlıklı görünüyor.Krenoterapi: Çamur , maden suları ve buharın tedavi edici kullanımı
Michael KGFT, Somani BK. Variation in Tap Water Mineral Content in the United Kingdom: Is It Relevant for Kidney Stone Disease? J Clin Med. 2022 Aug 30;11(17):5118. doi: 10.3390/jcm11175118. PMID: 36079045; PMCID: PMC9457372.
Lu Y, Sundaram P, Li H, Chong TW. The effects of drinking bicarbonate-rich mineral water in calcium oxalate stone formers: an open label prospective randomized controlled study in an Asian cohort. Int Urol Nephrol. 2022 Sep;54(9):2133-2140. doi: 10.1007/s11255-022-03256-8. Epub 2022 Jul 4. PMID: 35781772.Quattrini S, Pampaloni B, Brandi ML. Natural mineral waters: chemical characteristics and health effects. Clin Cases Miner Bone Metab. 2016 Sep-Dec;13(3):173-180. doi: 10.11138/ccmbm/2016.13.3.173. Epub 2017 Feb 10. PMID: 28228777; PMCID: PMC5318167.
Parry J, Shaw L, Arnaud MJ, Smith AJ. Investigation of mineral waters and soft drinks in relation to dental erosion. J Oral Rehabil. 2001 Aug;28(8):766-72. doi: 10.1046/j.1365-2842.2001.00795.x. PMID: 11556958.Sikalidis AK, Kelleher AH, Maykish A, Kristo AS. Non-Alcoholic Beverages, Old and Novel, and Their Potential Effects on Human Health, with a Focus on Hydration and Cardiometabolic Health. Medicina. 2020; 56(10):490. https://doi.org/10.3390/medicina56100490
Shapira-Galitz Y, Levy A, Madgar O, Shpunt D, Zhang Y, Wang B, Wolf M, Drendel M. Effects of carbonation of liquids on penetration-aspiration and residue management. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2021 Dec;278(12):4871-4881. doi: 10.1007/s00405-021-06987-z. Epub 2021 Jul 22. PMID: 34292401; PMCID: PMC8297430. Aaron KJ, Sanders PW. Role of dietary salt and potassium intake in cardiovascular health and disease: a review of the evidence. Mayo Clin Proc. 2013 Sep;88(9):987-95. doi: 10.1016/j.mayocp.2013.06.005. PMID: 24001491; PMCID: PMC3833247.Anand S, Shivashankar R, Kondal D, Garg V, Khandelwal S, Gupta R, Krishnan A, Amarchand R, Poulter N, Reddy KS, Prabhakaran D, Mohan S. Potassium Intake in India: Opportunity for Mitigating Risks of High-Sodium Diets. Am J Prev Med. 2020 Feb;58(2):302-312. doi: 10.1016/j.amepre.2019.09.017. PMID: 31959324.
Cheteu Wabo TM, Wu X, Sun C, Boah M, Ngo Nkondjock VR, Kosgey Cheruiyot J, Amporfro Adjei D, Shah I. Association of dietary calcium, magnesium, sodium, and potassium intake and hypertension: a study on an 8-year dietary intake data from the National Health and Nutrition Examination Survey. Nutr Res Pract. 2022 Feb;16(1):74-93. doi: 10.4162/nrp.2022.16.1.74. Epub 2021 Sep 27. PMID: 35116129; PMCID: PMC8784264.Uyarı Bu web sitesinin içeriği bilgilendirme amaçlıdır ve kişisel tıbbi tavsiye verme amacı taşımaz. Sağlığınızla ilgili tüm sorularınız için sağlık uzmanına başvurmalısınız.