-Nereye bakıyorsun öyle dalgın dalgın?, dedim
- Uzaklaşan insanlığa, dedi.
BM: Bu savaş çocuklara yönelik bir savaştır. Bu onların çocukluklarına ve geleceklerine yönelik bir savaş. Öldürülen çocuk sayısı, dünyada dört yıldır süren çatışmalardan daha fazla. 13 Mart 2024
"Yurtta sulh, cihanda sulh" Mustafa Kemal Atatürk 20 Nisan 1931
Lübnan'da ateşkes insani yardıma izin vererek sağlık hizmetlerine erişimi kolaylaştırdı. Ancak Suriye'de çatışma sırasında sağlık altyapısının tahrip edilmesinin halk sağlığı açısından ciddi sonuçları oldu. Nepal'de çatışma sırasında sağlık hizmetlerinin izlenmesi, sağlık durumunda ve sağlık hizmeti kullanımında kısa vadeli de olsa iyileşmeler sağladı. Dünya tarihinde yaşanmış çeşitli savaşlardaki dramatik ateşkes ve dönüm noktalarından, mülteci krizlerinden ve savaş sonrası süreçlerden bazıları: Noel Ateşkesi (1914): Birinci Dünya Savaşı sırasında, 1914 yılının Noel Gecesi ve Noel gününde, Batı Cephesi boyunca hem İtilaf hem de İttifak-Merkez Devletleri askerleri gayriresmi bir ateşkese girdi. Fransız, Alman ve İngiliz askerleri selamlaşıp konuşmak için siperleri geçtiler. Bazı bölgelerde, her iki taraftan da askerler Noel Arifesi ve Noel Günü'nde tarafsız bölgeye girdi. Hediyeler takas edildi, koro halinde şarkılar söylendi ve hatta meydandaki ortak bölgede futbol oynandı. Bu kısa barış dönemi, savaşın vahşeti içinde askerlerin insanlığını ortaya koydu. Versay Antlaşması (1919): Birinci Dünya Savaşı'nın sonunu işaret eden bu antlaşma, Fransa'daki Versay Sarayı'nda imzalandı. Antlaşma, Almanya'ya ağır cezalar getirdi ve ekonomik zorluklara yol açarak nihayetinde İkinci Dünya Savaşı'na giden yolu açtı. İçerdiği ağır koşullardan ötürü Versay Antlaşması Almanya'da büyük tepkiye yol açtı ve ihanet olarak kabul edildi. Hitler'in iktidara gelmesinde büyük bir faktör olduğunu savunuldu. Lozan Antlaşması (1923): Birinci Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı İmparatorluğunun işgal edilen toprakların geri alındığı Kurtuluş Savaşıyla TBMM temsilcileri ile İtilaf devletleri arasında bir barış antlaşması imzalandı. Antlaşma şartlarınca Türkiye ile Yunanistan arasında nüfus mübadelesi sonucunda 1,5 milyona yakın Türk ve Rum zorunlu göçe maruz kaldı. Dünya Savaşlarında Göçler (1930-1944): Birinci Dünya Savaşı sonrasında başlayan göçler devam ederken İkinci Dünya Savaşı sırasında çatışmalar, zulüm ve Holokost nedeniyle milyonlarca insan evlerinden oldu. Avrupalı mülteciler bu zulümden kaçmak için başka ülkelere sığındı, Atlantik okyanusuna açılan Fas dahil çeşitli ülkelerden Amerika kıtasına geçmeye çalıştı. D-Day (1944): 6 Haziran 1944'te gerçekleşen Normandiya Çıkarması, İkinci Dünya Savaşı'nda bir dönüm noktasıydı. Başarılı çıkarma, II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık, Fransa, Sovyetler Birliği, ABD ve Çin Cumhuriyeti başta olmak üzere Mihver Devletler'e karşı oluşturulan blok- Müttefiklere Batı Avrupa'da bir üs kazandırdı ve nihayetinde Nazi Almanyası'nın yenilgisiyle sonuçlandı. Yalta Konferansı (1945): Şubat 1945'te Müttefik güçlerin liderleri - Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt ve Joseph Stalin - Yalta'da bir araya gelerek Avrupa'nın savaş sonrası düzenlemelerini tartıştılar. Konferans, savaş sonrası dünya düzenini şekillendirmede önemli bir rol oynadı. Hindistan'ın Bölünmesi (1947): Bölünme, büyük göçlere ve Hindu ve Müslümanlar arasında yaşanan toplu şiddet olaylarına neden oldu, tarih boyunca yaşanan en büyük insan göçlerinden birine yol açtı. Filistin Sürgünü (1948): İsrail'in kurulması ve Arap-İsrail çatışması yüzünden yüz binlerce Filistinli yerinden oldu. Kore Ateşkes Antlaşması (1953): 1950'de başlayan Kore Savaşı, 1953'te bir ateşkes antlaşması ile sona erdi. Resmi olarak savaşı sona erdirmedi, ancak 38. paralel boyunca bir silahsız bölge kurulmasını sağladı ve Kore Yarımadası'ndaki çatışmaların sona ermesiyle sonuçlandı. Vietnam Savaşı (1955-1975): Vietnam'daki çatışma, birçok insanın tekne ile ülkelerini terk ederek komşu ülkelerde ve ötesinde sığınma aramasına yol açtı. Küba Füze Krizi (1962): Soğuk Savaş, ABD John F. Kennedy'nin Türkiye ve İtalya'ya, Sovyetler Birliği Nikita Kruşçev'in Küba'ya füze konuşlandırması nedeniyle nükleer bir çatışmaya yaklaştığında kritik bir noktaya ulaştı. Kriz, diplomatik müzakereler aracılığıyla çözüldü ve potansiyel bir felaketi önledi. Camp David Antlaşmaları (1978): ABD Başkanı Jimmy Carter'ın Camp David'de arabuluculuğunu yaptığı Mısır ve İsrail arasındaki barış antlaşmasının, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkileri normalleştirdiği, Orta Doğu'da istikrara doğru önemli bir adım olduğu savunuldu. Sözleşmeye göre Amerika, İsrail'in aleyhine olan hiçbir teklife katılmayacaktı. F-16 uçakları da dahil olmak üzere, İsrail'in bütün askeri ihtiyaçlarını karşılayacak, İsrail'in varlığına, güvenlik ve egemenliğine yönelen her türlü tehdit halinde, İsrail'i her şekilde destekleyecekti. Kuruluşundan beri İsrail'i destekleyen Amerika, bu tavrını ilk kez resmi bir platformda açıkça ortaya koydu. Rwanda Soykırımı (1994): Rwanda'daki soykırım, milyonlarca insanın yerinden edilmesine, hem ülke içinde hem de sınır ötesinde mülteci olmasına neden oldu. Dayton Antlaşması (1995): 92-95 Bosna Savaşı'nı sona erdiren bu antlaşma, Bosna-Hersek ülkesinin çerçevesini oluşturdu. Bu antlaşma ile Bosna-Hersek kantonlara bölündü ve ülkenin %49'unu Sırp Cumhuriyeti %51'ini Bosna-Hersek Federasyonu'nun kontrol etmesi öngörüldü. Savaş sonrası yeniden yapılanma ve uzlaşma süreçlerinin zorluklarını da ortaya koydu. Bosna Savaşı sırasında, çok sayıda Bosnalı Müslümanın- Boşnak ve Bosnalı Hırvat'ın evlerinden kaçmaya zorlanması veya Sırp Cumhuriyeti Ordusu ve Sırp paramiliter güçleri tarafından sınır dışı edilmesi nedeniyle anlaşma, etkisiz ve hantal siyasi yapılar oluşturduğu ve savaştaki etnik temizliği güçlendirdiği için eleştirildi. Kosova Savaşı (1998-1999): Kosova'daki çatışma bölgeden kaçan birçok mülteciye neden oldu. Suriye İç Savaşı (2011-günümüz): Suriye'deki devam eden çatışma, 21. yüzyılın en büyük mülteci krizlerinden birine neden oldu, milyonlarca Suriyeli komşu ülkelerde ve ötesinde sığınma aradı. Arakan Krizi (2017-günümüz): Myanmar'daki Rohingya azınlığına yapılan zulüm, Bangladeş ve diğer komşu ülkelere kaçan önemli bir mülteci krizine neden oldu. Doğu Türkistan, Afganistan, Sudan.. Bu olaylar insanlık tarihindaki işgallerin, çatışmaların, insan hakları ihlallerinin, ateşkes ve savaş sonrası antlaşmaların karmaşık ve çok yönlü doğasını gösterirken, her biri, insan olaylarının seyrini derinlemesine etkileyerek farklı yollarla jeopolitik manzarayı şekillendirdi, hem insanlarda hem insanlık tarihinde kalıcı izler bırakmaya devam etti. "Geçtiğimiz aylarda Sudan, Ukrayna ve son olarak Gazze'de sivil yaralanma ve ölüme yol açan askeri eylemler derinden şok edici. Sudan şu anda 7,1 milyon insanın evlerinden olmak zorunda kalmasıyla dünyanın en büyük yerinden edilme krizini yaşıyor. Mayıs 2023 itibarıyla 24,7 milyon kişinin insani yardıma ihtiyacı olacağı tahmin ediliyordu; bu sayı Kasım 2022'de 15,8 milyondu. Ukrayna'da şu anda 17 milyondan fazla insan, yani nüfusun yarısı, insani yardıma ve korumaya ihtiyaç duyuyor. 2022'nin başında yardıma ihtiyacı olan kişi sayısı 3 milyondan fazlaydı. Bu yazının yazıldığı sırada Gazze'de bildirilen ölüm sayısı 15.000 kişiyi aştı ve 41.000'den fazla kişi yaralandı; bunların % 70'i kadınlar ve çocuklardır. Aralarında sağlık çalışanlarının da bulunduğu çok sayıda kişinin akıbeti bilinmiyor." Gazze sağlık bakanlığı ise gıda yardımı bekleyen sivillere düzenlenen bombardımanda en az 20 kişinin öldüğünü, onlarca kişinin yaralandığını açıkladı."Nereye bakıyorsun öyle dalgın dalgın?" dedim.
"Uzaklaşan insanlığa" dedi.
Kaynaklar ve İleri Okuma:
UN. Birleşmiş Milletler, Türkiye. Gazze: Öldürülen çocuk sayısı dünyada dört yıldır süren çatışmalardan daha fazla
WHO. Conflict in Israel and the occupied Palestinian territory. WHO appeals for protection of the health system from further attacks and degradation of its capacity.
JAMJOUM, Lama. The effects of Israeli violations during the second uprising" intifada" on Palestinian health conditions. Social Justice, 2002, 29.3 (89: 53-72.Yazid Barhoush & Joseph J. Amon (2023) Medical apartheid in Palestine, Global Public Health, 18:1, DOI: 10.1080/17441692.2023.2201612
Dyer O. Health risks emerge as ceasefire allows some humanitarian relief. BMJ. 2006 Aug 19;333(7564):369. doi: 10.1136/bmj.333.7564.369. PMID: 16916820; PMCID: PMC1550486.Sen K, Al-Faisal W, AlSaleh Y. Syria: effects of conflict and sanctions on public health. J Public Health (Oxf). 2013 Jun;35(2):195-9. doi: 10.1093/pubmed/fds090. Epub 2012 Nov 23. PMID: 23179240.
RAUT, Nirmal Kumar; TANAKA, Ryuichi. Monitoring health services delivery: Evidence from civil conflict in Nepal. World Development, 2021, 146: 105543.Health effects of the war in two rural communities in Nicaragua. Nicaragua Health Study Collaborative at Harvard, CIES, and UNAN. Am J Public Health. 1989 Apr;79(4):424-9. doi: 10.2105/ajph.79.4.424. PMID: 2929801; PMCID: PMC1349968.
Khrushch, O., Moskalets, V., Fedyk, O., Karpiuk, Y., Hasiuk, M., Ivantsev, N., ... & Aijjumend, H. (2023). Environmental and psychological effects of Russian war in Ukraine. Grassroots Journal of Natural Resources, 6(1), 37-84.Wikipedia
Homer C S E. End humanitarian catastrophe in conflict settings. The Lancet. Dec 2023.Uyarı Bu web sitesinin içeriği bilgilendirme amaçlıdır ve kişisel tıbbi tavsiye verme amacı taşımaz. Sağlığınızla ilgili tüm sorularınız için sağlık uzmanına başvurmalısınız.
Hayat boyu beslenme : minell's projesi , hayatboyubeslenme