İğnesiz akupunktur: Ağrı kesici, bulantı önleyici

K

imine göre sözde bilim, kimileri içinse modern tıp tamamlayıcısı. Akupunktur Latince'de iğne ile delmek anlamına gelir. Yakı, kupa, sülük, larva, osteopati, homeopati, mezoterapi, apiterapi, fitoterepiyi içeren geleneksel tıp uygulamalarından biri olarak kabul edilir.

Eski Çin'de dini kurallara göre vücudun kesilmesi yasaktır. Bu durum hekimleri hastalıkların tedavisini vücudun dışından yönetebilmenin yolunu aramaya iter. Deneme yanılma yoluyla geliştirdikleri bir teoriye göre kan damarları, sinirler gibi görünür sistemlerden başka çi (气) denilen yaşam gücü enerjisinin vücutta dolaştığı görünmez meridyenler vardır. Meridyenler üzerinde, çi'nin yoğunlaşıp dışarı ile etkileşime geçen noktaları iğne ve yakı ile uyarmak vücudun bozulan, tıkanan enerjisi yeniden dengeyebilir.

Çin'in iğne yakı (鍼灸) terapisi zamanla çevre ülkelere ve çok daha sonraları Batı'ya gelir. Kore'de el akupunkturu (수족침), Japonya'da kafa derisi akupunkturu (頭鍼療法), Fransa'da kulak akupunturu (d'acuponcture auriculaire) olarak özelleştirilir.

Genellikle analjezik (ağrı kesici), antiemetik (bulantı önleyici) olarak ve gerginlik, depresyon, uyku, kabızlık gibi bağırsak işlev bozukluğu yönetiminde ilgi çeken akupunktur invaziv yani delici olduğundan yan etkileri olabilir. İğne ile delmenin olası yan etkilerini azaltmanın bir yolu olarak iğnesiz akupunktur akupresür tercih edilebilir. Akupesürde akupunktur noktalarına el, dirsek yada farklı araçlar ile deri delinmeden uyarı verilir.

Akupresürün bir alt türü refleksoterapi yada refleksoloji bölge masaj terapisi olarak da bilinir. Batı topraklarında Avicenna olarak anılan, onbirinci asrın düşünürlerinden hekim İbn Sina, el-Kânûn fî’t-Tıb (القانون في الطب) kitabında tedavi ilminin diyet, şifalı bitki ve masajdan oluştuğundan, baş ağrısı için iki ayağı ovalayarak masaj yapılmasından bahseder. Greko-Romen tıbbı, Fars tıbbı , Çin tıbbı ve Hint tıbbından etkilenen İslam medeniyetinin çağdaş tıbbi bilgilerini içeren bu kitap, erken modern döneme kadar Avrupa üniversitelerinde Kanun (Canon) adıyla yüzyıllarca temel tıp kitabı olarak kullanılır. Modern refleksolojinin babası olarak kabul edilen kbb cerrahı William Fitzgerald ise refleksoloji keşfini şu şekilde anlatır:

"Altı yıl önce tesadüfen, burnun mukokutanöz kenarına (derinin mukus zarıyla birleştiği yer) pamuk uçlu bir probla yapılan baskının sanki kokain solüsyonu uygulanmış gibi anestezik bir sonuç verdiğini keşfettim.”

Deneyimlerinden hareketle vücudu 10 dikey çizgiyle ayırdığı ilk harita denemelerini fizyoterapist Eunice Ingham bugünkü haline getirir. Buna göre özellikle el, ayak ve kulak gibi küçük alanlarda tüm vücudu yansıtan harita bulunur. Haritaya göre ilgili bölgeye yapılan baskı ve masajla ağrı, bulantı benzeri sorunların azaltılması mümkün olabilir. Kan dolaşımını hızlandırarak sağlığın iyileştirilmesinde yardımcı olabilir.

Araştırmalar bu terapilerin olumlu etkilerini göstermesine rağmen, klinik etkinliğinin nasıl işlediği yeterince araştırılmamış, arka planda yatan mekanizma çözülememişti. Son yirmi yılda nörobilimsel araştırmalar, akupunktur gibi tamamlayıcı tıbbın bilimsel temellerini inceliyor. Bir çalışmada fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) kullanarak ayaktaki refleks bölgelerin uyarımı ile beyin somatosensör (duyu) aktivitesindeki değişimler incelendi. Sol ayaktaki göz, omuz ve ince bağırsakla ilgili üç refleks alanı uyarıldığında beyinde hem ayak duyu bölgesi hem refleks bölgeleri olan göz, omuz ve ince bağırsak veya komşu vücut bölümlerin duyu bölgeleri aktifleşti.

Araştırmacı ekibin ikinci çalışmasında ön bilgi verilerek benzer bir deneme yapıldı. İkinci ve üçüncü ayak parmaklarının tabanında bulunan iki göz bölgesi uyarılmadan önce 32 katılımcıya -biri göz ve biri omuz bölgesi olarak- yanlış bilgi verildi. Fakat sonuçlar bu yanlış bilgilendirmeden dolayı degişiklik göstermedi ve beyindeki göz duyu bölgeleri aktifleşti. Refleksolojik uyarım ile beyindeki ilgili organ duyu aktivitesi arasında güçlü bir ilişki olduğunu gösterdi.

Başka bir çalışmada polisomnografi (PSG uyku testi) sırasında refleksoloji uygulaması beyin dalgalarının aktivitesinde, yüksek derecede uyku hali ve uyku (N1 ve N2) görünümüne karşılık gelen değişiklikler oluşturdu.

Kolik bebek terapisinde kullanılan ayak refleksolojisi üzerine yapılan bir çalışmada, infantil kolik teşhisi konmuş 1-3 aylık 45 bebek belirlendi. Bebeklerde terapiye engel olabilecek enfeksiyon, ateş varlığı kontrol edilip iki gruba ayrıldı. Terapi almanayan kontrol grubuna kıyasla, ayak refleksolojisi ile masaj yapılan kolik bebeklerde ağlama süresi ve semptomları azaldı.

Toplam 277 bebek ve çocuğu içeren farklı araştırmaların sonuçlarına göre, refleksolojinin bebeklik döneminde ağrı düzeyini azaltmada ve kalp atış hızını düzenlemede, kan oksijen doygunluğunu artırmada, infantil kolik semptomlarını ve neonatal yoksunluk semptomlarını hafifletmede etkili olduğu, serebral palsili çocuklarda spastisiteyi azalttığı ve motor becerileri geliştirdiği de bulundu. Aşı, iğne girişimlerinde yenidoğan topuk kanı alımı sırasında uygulanan ayak refleksolojisinin, ağrıyı ve ağlama süresini azaltmada olumlu etki gösterdi.

Başağrısı tipi olan migrende ağrıyı ve atakların yoğunluğunu, sıklığını ve süresini azalttı. Başağrısı şikayeti olan 25 hastada ayak baş parmaklara refleksoloji masajı ile ağrı düzeyinde azalma görüldü. Refleksoloji ile bel ağrısı çeken bir grupta olumlu sonuçlar bildirildi.

Bulantı hemodiyaliz, kanser tedavilerinde sık görülen yan etkidir. 36 hemodiyaliz hastası üzerinde yapılan bir çalışmada ayak refleksolojisi bulantı şikayetlerini azaltmada etkili oldu. Kanser hastalarında bulantı, kusmayı ve yorgunluk, ağrı şiddetini azalttı.

Premenstrual semptomu (PMS) hafifletmede etkilerini değerlendirmeyi amaçlayan bir çalışmada sekiz hafta boyunca haftalık olarak ayak refleksolojisi uygulayan 17 katılımcıdan 15 i adet öncesi semptomları azaltmak için ilaç veya başka bir tedavi kullanma ihtiyacı duymadı. Konsantrasyon güçlüğü, uykusuzluk, hipersomni, bunalmış hissetme, kas/eklem ağrısı, şişkinlik, hassasiyet, kilo alma, öfke/sinirlilik, kaygı/gerginlik, depresif ruh hali, günlük aktivitelere olan ilgide azalma, yorgunluk, aşırı yeme dahil PMS düzeyinde anlamlı bir azalma görüldü.

Refleksoloji terapisi üzerinde yapılan çeşitli araştırmalar bu masaj terapisinin sigarayı bırakmada, stres yönetiminde, depresyonu azaltmada, uyku bozukluklarını düzeltip uykuya geçişi kolaylaştırmada, kalitesini iyileştirmede, emzirme döneminde laktasyonu artırmada, astım, diyabette kan dolaşımı ve sinir sistemi semptomların şiddetini azaltmada, kan basıncını yükseltmede ve düşürmede yardımcı olabileceğini gösterdi.

Olumlu sonuçlarla birlikte refleksoloji üzerine yeterli çalışma az, etkinlik düzeyi belirsiz, kanıt düzeyleri düşük ve sonuçlar tutarsızlık gösterir. Bununla birlikte uzman önerisinde uygulanabilir. Refleksoterapi uzman tarafından yapılması gereken delici akupunktur kadar zorlayıcı değil, el ayak gibi küçük bölgede masaj uygulamasıyla daha kolay, yan etkisi az, ilaçsız ve uzmanın bilgilendirmesiyle kişi kendi kendine yapabilir.

Öte yandan terapiden önce tıbbi muayene ve terapi onayı unutulmamalı çünkü bazı hastalık ya da gebelik gibi durumlar terapi için her zaman uygun olmayabilir. Terapide hafifletilmesi amaçlanan sorun herneyse vücutta bir problemin işaretidir. Bu problem çok hafif olabileceği gibi ciddi bir hastalığın belirtisi de olabilir. Ayrıca masajın uzun süreli, çok sert yapılması, iltihaplı cilde yapılması, cildin hassas olması nedenleriyle terapinin istenmeyen etkileri görülebilir.

Kaynaklar ve İleri Okuma:

de Felipe, Í.O. The Universality of Science and Traditional Chinese Medicine. Sci & Educ 30. 2021 https://doi.org/10.1007/s11191-021-00249-4

Türkiye Klinikleri Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp - Özel Konular. Aile Hekimliğinde Geleneksel , Tamamlayıcı ve Fonksiyonel Tıp Uygulamaları - Aralık 2022. ISBN 978-625-401-900-5

Bäumler P, Zhang W, Stübinger T, et alAcupuncture-related adverse events: systematic review and meta-analyses of prospective clinical studiesBMJ Open 2021;11:e045961. doi: 10.1136/bmjopen-2020-045961

Kawakita K, Shinbara H, Imai K, Fukuda F, Yano T, Kuriyama K. How Do Acupuncture and Moxibustion Act?-Focusing on the Progress in Japanese Acupuncture Research-.J Pharmacol Sci. 2006; 100(5): 443-59.

Çayır Y. Akupunktur uygulamaları. Taştan K, editör. Aile Hekimliğinde Geleneksel, Tamamlayıcı ve Fonksiyonel Tıp Uygulamaları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2022. p.56-60.

Bayraktar M. Refleksoloji uygulamaları. Taştan K, editör. Aile Hekimliğinde Geleneksel, Tamamlayıcı ve Fonksiyonel Tıp Uygulamaları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2022. p.51-5.

Choi SY, Kim YJ, Kim B. Effect of Auriculotherapy on Musculoskeletal Pain: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Korean Acad Nurs. 2022;52(1):4-23.

D Harmon, J Gardiner, R Harrison, A Kelly, Acupressure and the prevention of nausea and vomiting after laparoscopy., BJA: British Journal of Anaesthesia, Volume 82, Issue 3, Mar 1999, Pages 387–390, https://doi.org/10.1093/bja/82.3.387

Kim J, Kim S, Woo JH. A Case of Deep Neck Infection and Spinal Cord Abscess Related With Acupuncture. Korean J Otorhinolaryngol-Head Neck Surg. 2022;65(2):112-115.

Kovalenko, Olga ye, Yuryk, Olha ye, Litvin, Olena V, Klymenko, Liliana V. Current Issues of the Implementation of Complementary medical and health-improving methods in medical Rehabilitation: on what are Attachment and mistrust Based?. 2022 URI

Embong NH, Soh YC, Ming LC, Wong TW. Revisiting reflexology: Concept, evidence, current practice, and practitioner training. J Tradit Complement Med. 2015 Sep 28;5(4):197-206. doi: 10.1016/j.jtcme.2015.08.008.

Karatas N, Dalgic AI. Effects of reflexology on child health: A systematic review. Complement Ther Med. 2020 May;50:102364. doi: 10.1016/j.ctim.2020.102364. Epub 2020 Mar 3. PMID: 32444044.

Karatas N, Isler Dalgic A. Is foot reflexology effective in reducing colic symptoms in infants: A randomized placebo-controlled trial. Complement Ther Med. 2021 Jun;59:102732. doi: 10.1016/j.ctim.2021.102732. Epub 2021 May 10.

Hong JH, Shin SH, Cho EY. Erector Spinae Plane Block in Patients with Low Back Pain. Keimyung Med J. 2022;41(2):103-107.

Cai DC, Chen CY, Lo TY. Foot Reflexology: Recent Research Trends and Prospects. Healthcare (Basel). 2022 Dec 20;11(1):9. doi: 10.3390/healthcare11010009. PMID: 36611469; PMCID: PMC9819031.

Giovanardi CM, Mazzanti U, Poini A. Acupuncture in Italy: state of the art. Integr Med Res. 2020 Mar;9(1):1-4. doi: 10.1016/j.imr.2019.12.001. Epub 2019 Dec 17.

Kim TH, So JS. Deleterious consequence of acupuncture: case report of acute cervical epidural hematoma. J Korean Soc Emerg Med. 2022;33(4):416-420.

Cicek SC, Demir S, Yilmaz D, Yildiz S. Effect of reflexology on ankle brachial index, diabetic peripheral neuropathy, and glycemic control in older adults with diabetes: A randomized controlled trial. Complement Ther Clin Pract. 2021 Aug;44:101437. doi: 10.1016/j.ctcp.2021.101437. Epub 2021 Jul 4. PMID: 34237668.

Naseri-Salahshour V, Sajadi M, Abedi A, Fournier A, Saeidi N. Reflexology as an adjunctive nursing intervention for management of nausea in hemodialysis patients: A randomized clinical trial. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2019 Aug;36:29-33. DOI: 10.1016/j.ctcp.2019.04.006. PMID: 31383439.

Quinn F, Hughes CM, Baxter GD. Reflexology in the management of low back pain: a pilot randomised controlled trial. Complement Ther Med. 2008 Feb;16(1):3-8. doi: 10.1016/j.ctim.2007.05.001. Epub 2007 Jun 27. PMID: 18346622.

Payrau B, Quere N, Breton E, Payrau C. Fasciatherapy and Reflexology compared to Hypnosis and Music Therapy in Daily Stress Management. Int J Ther Massage Bodywork. 2017 Sep 13;10(3):4-13. doi: 10.3822/ijtmb.v10i3.368. PMID: 28912904; PMCID: PMC5593310.

Mohammadpour A, Valiani M, Sadeghnia A, Talakoub S. Investigating the Effect of Reflexology on the Breast Milk Volume of Preterm Infants' Mothers. Iran J Nurs Midwifery Res. 2018 Sep-Oct;23(5):371-375. doi: 10.4103/ijnmr.IJNMR_175_16. PMID: 30186342; PMCID: PMC6111660.

Toledo TG, Freire LAM, Reis LMD, Terra AMSV, Santos ATS. Effect of Foot Reflexology on Muscle Electrical Activity, Pressure, Plantar Distribution, and Body Sway in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus: A Pilot Randomized Controlled Trial. Int J Environ Res Public Health. 2022 Nov 5;19(21):14547. doi: 10.3390/ijerph192114547. PMID: 36361426; PMCID: PMC9655389.

Wojciech K, Pawel L, Halina RZ. Effects of feet reflexology versus segmental massage in reducing pain and its intensity, frequency and duration of the attacks in females with migraine: a pilot study. J Tradit Chin Med. 2017 Apr;37(2):214-9. doi: 10.1016/s0254-6272(17)30047-x. PMID: 29960294.

Silva NCM, Chaves ÉCL, Carvalho EC, Carvalho LC, Iunes DH. Effect of Foot Reflexology on Capillary Blood Glucose, Tissue Temperature, and Plantar Pressure of Individuals With Diabetes Mellitus (Type 2): A Pilot Study. J Chiropr Med. 2018 Sep;17(3):182-189. doi: 10.1016/j.jcm.2018.03.003. Epub 2018 Aug 26. PMID: 30228809; PMCID: PMC6141416.

Ayfer Topcu, Anders Løkke, Leila Eriksen, Lars Peter Nielsen & Ronald Dahl (2020) Evaluating the effect on asthma quality of life of added reflexology or homeopathy to conventional asthma management – an investigator-blinded, randomised, controlled parallel group study, European Clinical Respiratory Journal, 7:1, DOI: 10.1080/20018525.2020.1793526

Imani N, Shams SA, Radfar M, Ghavami H, Khalkhali HR. Effect of applying reflexology massage on nitroglycerin-induced migraine-type headache: A placebo-controlled clinical trial. Agri. 2018 Jul;30(3):116-122. doi: 10.5505/agri.2018.43815. PMID: 30028477.

Wu Y, Zhao Y, Wu L, Zhang P, Yu G. Non-Pharmacological Management for Vaccine-Related Pain in Children in the Healthcare Setting: A Scoping Review. J Pain Res. 2022 Sep 8;15:2773-2782. doi: 10.2147/JPR.S371797. PMID: 36106315; PMCID: PMC9467445.

Vieira AKS, Nagumo MT, Kuba G, Kurebayashi LFS, Turrini RNT. Effect of Foot Reflexology Protocol on Premenstrual Syndrome Symptoms in Nursing Students: a Pre-Post Pilot Study. Int J Ther Massage Bodywork. 2021 Dec 1;14(4):1-11. doi: 10.3822/ijtmb.v14i4.631. PMID: 34900066; PMCID: PMC8629353.

Wattanaruangkowit P, Muengtaweepongsa S, Kengganpanich M, Kengganpanich T. The Effects of Foot Reflexology for Smoking Cessation on Brain Activities with Functional Magnetic Resonance Imaging (fMRI): A Pilot Study. Evid Based Complement Alternat Med. 2022 Jul 9;2022:1727479. doi: 10.1155/2022/1727479. PMID: 35855825; PMCID: PMC9288274.

Nakamaru T, Miura N, Fukushima A, Kawashima R. Somatotopical relationships between cortical activity and reflex areas in reflexology: a functional magnetic resonance imaging study. Neurosci Lett. 2008 Dec 19;448(1):6-9. doi: 10.1016/j.neulet.2008.10.022. Epub 2008 Oct 14. PMID: 18938220.

Miura N, Akitsuki Y, Sekiguchi A, Kawashima R. Activity in the primary somatosensory cortex induced by reflexological stimulation is unaffected by pseudo-information: a functional magnetic resonance imaging study. BMC Complement Altern Med. 2013 May 27;13:114. doi: 10.1186/1472-6882-13-114. PMID: 23711332; PMCID: PMC3668141.

Khalighi HR, Mortazavi H, Mojahedi SM, Azari-Marhabi S, Parvaie P, Anbari F. The efficacy of low-level diode laser versus laser acupuncture for the treatment of myofascial pain dysfunction syndrome (MPDS). J Dent Anesth Pain Med. 2022 Feb;22(1):19-27. https://doi.org/10.17245/jdapm.2022.22.1.19

Uyarı Bu web sitesinin içeriği bilgilendirme amaçlıdır ve kişisel tıbbi tavsiye verme amacı taşımaz. Sağlığınızla ilgili tüm sorularınız için sağlık uzmanına başvurmalısınız.

Hayat boyu beslenme, hayatboyubeslenme. The Canon of Medicine (Arabic: القانون في الطب, romanized: al-Qānūn fī l-ṭibb; Persian: قانون در طب, romanized: Qānun dar Teb; Latin: Canon Medicinae) 鍼灸, 针灸, 침질과 뜸질, acupuncture and moxibustion.