Menakinonlar yani K2 vitamini, hayvansal dokularda daha çok menakinon-4 (MK-4) ve fermente gıdalarda menakinon-7 (MK-7) formunda bulunur. K2 vitamininin az bir miktarı bağırsak bakterileri tarafından üretilir. Ayrıca besinlerle alınan K1 vitamini ve K2 vitamininin farklı formları emildikten sonra MK-4 e dönüştürülür.
Kemik ve diş gelişimi için gerekli kalsiyumun taşınıp kullanılmasında A ve D vitamini ile birlikte K vitamini görevlidir. K2 vitamini osteokalsin gibi kandan kemiğe kalsiyum taşıyan, kalsiyum bağlayıcı proteinleri etkinleştirir, dokuları oksidatif strese karşı korur. Bu yollarla damar duvarındaki kalsiyum birikimini azaltılması ve kemik dokusunun artırılmasını sağlayarak kalsiyum paradoksunu düzenleyebilir.
Kalsiyum paradoksu ilk kez 60'lı yıllarda tanımlanıp kullanılmış. Nedeni nasılı karmaşık yollara dayanması nedeniyle tam aydınlatılamamış. Özellikle kemik güçlendirme denince akla gelen kalsiyumun fazla alımı, kemik ve diğer dokulardan kana geçen kalsiyum miktarında artış olarak düşünülebilir. Kemikten kana geçişin uzun süre devam etmesi de kemiklerin gücünü kaybedip yumuşamasına kırılmasına neden olabilir. Damarda biriken kalsiyum ise damarın kireçlenmesine, kan akışının bozulmasına, böbrek karaciğer kalp hastalıklarına ve hücrelerde kalsiyum eksikliğine bağlı sorunlara yol açabilir.
Kemik ve damar hastalıkları arasındaki bu ilişkiye ışık tutan bir araştırma, osteoporoz tanısı almamış kişilere oranla osteoporoz hastalarında kalp damar hastalıkları görülme riski dört kat daha fazla olduğunu göstermiş. Toplamda 3,829 kişi ile gerçekleştirilen farklı çalışmalardaki bulgular, kemik mineral yoğunluğu kaybı ile aort kireclenmesi dahil kalp damar hastalıkları ve buna bağlı ölüm riskindeki artışla ilişkili bulunmuş. Tersi de doğrulanmış birçok çalışmada damar kireçlenmesi olan hastalarda kemik kaybının daha yüksek olduğu gösterilmiş.
Önceleri yalnızca kan pıhtılaşma sürecinden sorumlu görülmüş K vitamininin eksikliğinde kemik mineral yoğunluğunun azaldığı, kemik kayıplarında artış görüldüğünü bildiren bazı araştırmalar yapılmış. Kemiği yeniden yapılandıran osteokalsini faaliyete geçiren K2 vitamininin kemik dokusunu iyileştirdiği bulunmuş. Şimdiye kadar yapılmış çalışmalarda bu sonuçla benzer. 6759 kişinin katıldığı 19 farklı çalışmanın ortak sonucu da, VitK2 desteğinin kemik mineral yoğunluğu ve osteoporotik deneklerde kırık riski üzerindeki etkili rolünü destekliyor.
7216 Akdenizli katılımcı ile yapılan başka bir çalışmada besinlerle hem K1 hem de K2 vitamini tüketiminin kalp damar sağlığı üzerinde etkisini incelendi. Her iki tür K vitaminin diyetle alımı ile kalp damar hastalıklarına bağlı ölümlerde koruyucu olduğu gösterildi.K vitamini ayrıca ağız sağlığı için olumlu etki oluşturabilir. Tükürükte bulunan yüksek kalsiyum diş taşlarının temel nedenidir. Besinlerle yeterli miktar alınan K2 vitamini dişlerde kalsiyum birikmesini önlemede faydalı olabilir.
Bazı çalışmalarda ise kalp damar hastalıkları ve ölüm risklerinin ne K1 ne K2 vitamini ile herhangi bir ilişkisi bulunmamış. Öte yandan K vitaminin olumlu etkilerini gösteren çalışmalarda olduğu gibi, besinlerle farklı türlerde vitamin mineral alınması kemik erimesi, kemik kırılması gibi kemik hücre kayıplarına, damar ve dişlerde kalsiyum birikiminin yol açabileceği kireçlenmeye karşı yararlı olabilir.
Besinlerle doğal yoldan ılımlı miktar dengeli tüketim yerinde bir hareket olur. Fakat besinler yerine takviye kapsüllerle sağlık arayışı günümüzde moda olmuş durumda. Rastgele, bilinçsiz vitamin mineral kullanımı vücutta fazlalığına neden olup uzun dönemde fayda bir yana, daha ciddi bir sağlık sorununa neden olabileceği için tıbbi tanı ve onaylanmış tedavi olmaksızın kullanımından kaçınılmalıdır.
Johansson S, Melhus H. Vitamin A antagonizes calcium response to vitamin D in man. J Bone Miner Res. 2001 Oct;16(10):1899-905. doi: 10.1359/jbmr.2001.16.10.1899. PMID: 11585356.
Mandatori D, Pandolfi A. Dietary Bioactives: Their Role in the Prevention and Treatment of Cardiovascular and Metabolic Bone Diseases. Nutrients. 2022 Jun; 14(12):2459Duraisamy, R., Ganapathy, D. M., & Rajeshkumar, S. (2021). Vitamin k2-A Review. Int J Dentistry Oral Sci, 8(9), 4388-4392.
Ellis JL, Fu X, Karl P, Hernandez CJ, Mason JB, DeBose-Boyd RA, Booth SL. Multiple Dietary Vitamin K Forms Are Converted to Tissue Menaquinone-4 in Mice. The Journal of Nutrition. 2022 Apr; 152(4). https://doi.org/10.1093/jn/nxab332
Martin J Shearer, The Biosynthesis of Menaquinone-4: How a Historic Biochemical Pathway Is Changing Our Understanding of Vitamin K Nutrition, The Journal of Nutrition, Volume 152, Issue 4, April 2022, Pages 917–919, https://doi.org/10.1093/jn/nxab405Flore R, Ponziani FR, Di Rienzo TA, Zocco MA, Flex A, Gerardino L, Lupascu A, Santoro L, Santoliquido A, Di Stasio E, Chierici E, Lanti A, Tondi P, Gasbarrini A. Something more to say about calcium homeostasis: the role of vitamin K2 in vascular calcification and osteoporosis. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2013 Sep;17(18):2433-40. PMID: 24089220.
Haugsgjerd TR, Egeland GM, Nygård OK, et alAssociation of dietary vitamin K and risk of coronary heart disease in middle-age adults: the Hordaland Health Study CohortBMJ Open 2020;10:e035953. doi: 10.1136/bmjopen-2019-035953Mandatori D, Pelusi L, Schiavone V, Pipino C, Di Pietro N, Pandolfi A. The Dual Role of Vitamin K2 in “Bone-Vascular Crosstalk”: Opposite Effects on Bone Loss and Vascular Calcification. Nutrients. 2021 Apr; 13(4):1222. https://doi.org/10.3390/nu13041222
Juanola-Falgarona M, Salas-Salvadó J, Martínez-González MÁ, Corella D, Estruch R, Ros E, Fitó M, Arós F, Gómez-Gracia E, Fiol M, Lapetra J, Basora J, Lamuela-Raventós RM, Serra-Majem L, Pintó X, Muñoz MÁ, Ruiz-Gutiérrez V, Fernández-Ballart J, Bulló M. Dietary intake of vitamin K is inversely associated with mortality risk. J Nutr. 2014 May;144(5):743-50. doi: 10.3945/jn.113.187740. Epub 2014 Mar 19. Erratum in: J Nutr. 2016 Mar;146(3):653. PMID: 24647393.Morishita, T.; Tamura, N. Production of menaquinones by lactic acid bacteria. J. Dairy Sci. 1999, 82, 1897–1903.
Oliveira MA, Brandi AC, Dos Santos CA, Botelho PH, Cortez JL, Goissis G, Braile DM. The calcium paradox - what should we have to fear? Rev Bras Cir Cardiovasc. 2014 Apr-Jun;29(2):249-54. doi: 10.5935/1678-9741.20140054. PMID: 25140476; PMCID: PMC4389471.Huang, ZB., Wan, SL., Lu, YJ. et al. Does vitamin K2 play a role in the prevention and treatment of osteoporosis for postmenopausal women: a meta-analysis of randomized controlled trials. Osteoporos Int 26, 1175–1186 (2015). https://doi.org/10.1007/s00198-014-2989-6
Uyarı: Bu web sitesinin içeriği bilgilendirme amaçlıdır ve kişisel tıbbi tavsiye verme amacı taşımaz. Tıbbi bir durumla ilgili tüm sorularınız için sağlık uzmanına başvurmalısınız.