1900lü yıllarda Hindistan Sıhhiye Hizmetinde bir hekim ve beslenme uzmanı olarak görev yapan tümgeneral Robert McCarrison, ülkesine döndüğünde Beslenme ve Ulusal Sağlık (Nutrition and National Health) adlı ders verir. Üç bölümlük bu derste gözlemlerini de paylaşan McCarrison, yedi yıl boyunca aralarında bulunduğu kuzey Hindistan - Pakistan hattını oluşturan Himalayalarda konumlanmış Hunza Vadisi halkına atıfta bulunarak, olağanüstü uzun yaşadıklarını ve bu durumu bu engebeli coğrafyada bulunan az ama sade, işlenmemiş basit besin tüketimine dayandırdığını aktarır. Daha sonra National Geographic dergisine konu olan Hunza vadisi hem turistlerin hem araştırmacıların ilgisini çeker. Bir yandan da vadi halkının uzun yaşamı üzerine çeşitli çalışmalar, olumlu olumsuz eleştiri ve kitaplar, verilerin yanlış olduğunu bildiren haberler yayınlanır.
Daha ilerisi doksanlı yıllarda, bir Japon kırsalı olan Yuzurihara sakinlerinden ileri yaş insanların genç ve esnek ciltleri dikkat çeker. Gençleştirici, yaşlanma karşıtı koruyucu bitkilerin araştırıldığı bir çalışmaya dahil edilen Yuzurihara insanları yeme alışkanlıkları bakımından incelendiğinde beslenmelerinin yüksek hyalüronik asit (hyalüronan) içerdiği saptanır. Daha önceleri genellikle göz cerrahisinde tıbbi olarak kullanılan hyalüronan el, yüz, saç için özel serum, losyon ve kremlere de ilham olur ve yaşlanmak istemeyen tüketiciye albenili paketler içerisinde sunulmaya başlanır.
İkibinli yıllara girildiği dönemde İtalya'nın dağlık Sardinya adası, yüz yaşını aşan insan sayısının yoğun olduğu yerlerden biri olarak belgelenir. En uzun yaşayan insanların bulunduğu bölge olarak dünya rekorunu da kırar. Aynı zamanda yüz yaş üstü erkek popülasyonunun en yüksek olduğu yerdir.
Mavi bölge olarak tanımlanan bu bölgelere dünyanın en uzun ömürlü kadınların yaşadığı Okinawa adası (Japonya) ve bir Amerikandan ortalama on yıl daha fazla yaşayan Adventist topluluğuna ev sahipliği yapan Loma Linda (Kaliforniya) da dahil edilir. National Geographic bu bölgeleri 2005 yılı dergisinde Daha Uzun Yaşamanın Sırları (The Secrets of Living Longer) başlıklı kapağı ile yayınlar.
Daha sonraki keşif gezilerinde ise daha az sağlık giderlerine rağmen sağlıklı uzun hayat yaşayan insanların bulunduğu Nikoya yarımadası (Kosta Rika) ile daha düşük kanser kalp hastalıkları oranına sahip, neredeyse hiç bunama riski bulunmayan insanların yaşadığı, Türkiye'den sadece 10 km uzaklıktaki bir Ege adası olan İkarya (Yunanistan) da eklenir.
Genellikle dağlık, engebeli bu alanlardaki insanların yaşam şekli bir şekilde benzerdir. Takviye kapsül yada spor salonu arayışından ziyade sigara ve alkolden uzak, bitki ağırlıklı ve ölçülü beslenirler, evde bahçede yürüyüp, çömelip, kalkıp işleri elde yaptıklarından doğal olarak hareket halindedirler. Her yeni günü anlamlı kılan yaşama amacı, iyi kötü günde destek ve birlikte olan güçlü aile bağları, devamlı ve aktif katılımlı dini inançları, dua tefekkür sohbet uyku vb ile stresi azaltan dinginlikleri, yüzyüze iletişimi sağlayan yakın uzak sosyal ağları vardır.
Uzun hayatların ortak noktaları ile daha uzun yaşamak mümkün olacaksa hayatta kalma ihtimalini en fazla artıran nokta hangisidir? Bu sorunun cevabını arayan bir çalışmada ortalama yedi buçuk yıl takip edilen toplamda yaklaşık 310.000 kişinin katıldığı 148 farklı araştırma sonucuna göre hayatta kalma ihtimalinin farklı etkenlerle ilişkisi incelendi.
Sonuçlara göre grip aşısı olmak hareketli olmaya, temiz hava solumaya göre yaşam süresini biraz daha fazla etkiliyor. Sigara ve alkol kullanımı ise fazla kilolu olmaya göre ölüm riskini daha çok artırıyor. Hayatta kalma ihtimalini artırmada en etkili etmen ise yüzyüze iletişimde olunan aile bağı, arkadaş bağı, tanıdık ve tanımadık bağı yani sosyallik oluyor.
Bu sonuç dertlerin paylaşıldığı, ihtiyaç durumunda yardım alındığı yardım edildiği durumlarda stresle başetme düzeyinin en yüksek olduğunun dolaylı bir göstergeside olabilir. Hastalıkların stres kaynaklı gelişimi, gerilimli hayat şartlarının ruhsal ve fiziksel sağlık üzerine etkisi düşünüldüğünde hayattaki önceliklerimizi gözden geçirmeye iten oldukça anlamlı bir sonuç bu.
Paylaşmanın ve sosyallik kavramının genç yaşlı farketmeden azaldığı, aile bağlantılarının kopmaya başlayıp, özellikle ileri yaş aile üyelerinin unutulmaya yüz tuttuğu günümüzde, bir sağlık ekibi bir huzurevi sakinlerinin sağlık düzeyini iyileştirmeyi amaçlayan ve daha önce de yapılmış bir uygulamayı gerçekleştirdi.
4 yaşındakiler huzurevine gelince (Old People's Home for 4 Year Olds) adıyla gösterime giren nesiller arası bu projede henüz tek basamaklı yaşlarında olan küçükler uzmanların gözetiminde, içlerinde bir asrı devirmiş olanlarında bulunduğu büyüklerle düzenli olarak buluştu. Uzmanlar her iki grubun fiziksel ve zihinsel düzeyine uygun olacak etkinlikler planladı. Her küçük katılımcı bir huzurevi sakini ile eşleşti. Eşlesen bu gruplar birlikte sohbet edip resim yaptı, basketbol oynadı, yarışmalara katıldı, seyahat etti.
Uzmanlar proje başlamadan öncesi, ortası ve sonrasında büyüklerin el kas gücü, ayakta durma süresi, adım sayısı dahil birçok farklı sağlık göstergesini kaydetti. Program boyunca huzurevi sakinlerinin sağlık sonuçları gittikçe güçlendi. Miniklerden biri, ilk başlarda tekerlekli sandalyesinden kalkmaya cesaret bulamayan eşini teşvik ederek eşinin ayağa kalkıp yürümesini sağladı. Program boyunca her iki yaş grubunun farklı yönlerde gelişimi gözlendi.
Mavi bölgelerdeki insanların yaşamlarında da doğal olarak olduğu gibi, bu huzurevi kreş buluşması ve benzeri kuşaklararası etkileşim geleneksel Türk toplumunda da henüz kaybolmuş değil, geniş aile olarak hâlâ mevcut. Aile içi ve çevre ile etkileşimin sağlık ve yaşam süresi üzerine bu kadar ciddi etkisi olduğu göz önüne alındığında, nesillerin sağlıklı yetişmesi ve bu sağlığı sürdürebilmesinde çekirdek aile, geniş aile ve çevre ile yüzyüze etkileşim oldukça elzem. Salgın hastalık döneminde kısıtlamaları uygulamak kaydıyla.. Hayat boyu beslenme : minell's projesi , hayatboyubeslenme
Dakic T, et al. (2022) The Less We Eat, the Longer We Live: Can Caloric Restriction Help Us Become Centenarians? Int J Mol Sci. 23(12):6546. doi: 10.3390/ijms23126546. PMID: 35742989; PMCID: PMC9223351.
Sebastiani P, et al. (2021) Protein signatures of centenarians and their offspring suggest centenarians age slower than other humans. Aging Cell. 20(2):e13290. doi: 10.1111/acel.13290. Epub 2021 Jan 29. PMID: 33512769; PMCID: PMC7884029.
Holt-Lunstad J, Smith TB, Layton JB (2010) Social Relationships and Mortality Risk: A Meta-analytic Review. PLoS Med 7(7): e1000316. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000316
Connie Chung The Miracle of Hyaluronic Acid. ABC. https://www.youtube.com/watch?v=FgJ-bW6txuw
Pinker S. The secret to living longer may be your social life. TED Talks (2017). https://youtube.com/watch?v=ptIecdCZ3dg
Komori T (1984). "Looking back of studies on the long life village "Yuzurihara". - Especially upon the relation-ship between long life and bacterial situation in intestine". Japanese Journal of AMHTS. 11 (3): 199–209. doi:10.7143/jhep1975.11.199
McCarrison R. NUTRITION IN HEALTH AND DISEASE. Br Med J 1936; 2 :611 doi:10.1136/bmj.2.3951.611
McCarrison R. Nutrition and National Health. Br Med J 1936;1:427 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.1.3921.427
Blue Zone venn diagram. Wikipedia. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Blue_zone#/media/File%3A3_blue_zones_venn_diagram.svg
'Old people's home for 4 years old' İngiltere'de huzurevi kreş birarada: Çocuklarla yaşlıların birbirlerine öğretecekleri çok şey var. BBC. (2017) https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-40606687
Buettner D. How to live to be 100+. TedEd Talks. https://youtu.be/ff40YiMmVkUKullanım Şartları: Bu web sitesinin içeriği eğitim amaçlıdır ve kişisel tıbbi tavsiye verme amacı taşımaz. Tıbbi bir durumla ilgili tüm sorularınız için sağlık uzmanına başvurmalısınız.