Araştırma sonuçları, sağ ve sol taraftan nefes almanın beyin aktivitesi üzerinde farklı etkileri olabildiğini ileri sürüyor. Örneğin, sağ burun deliğinden alınan hava baskın olduğunda, sol beyin yarım küresinde elektroensefalografi (EEG) aktivitesinin daha fazla olduğu ve burun deliği baskınlığı değiştiğinde beyin yarım küresinin aktivitesininde değiştiği gözlenmiş.
Buna göre burun deliklerini saran sempatik ve parasempatik sinir sistemine ait sinir uçları bu solunum sırasında beyne çapraz yönlerde uyarı gönderiyor. Yani sağ burun deliğinden alınan nefes beynin sol yarım küresini, sol burun deliğinden alınan nefes beynin sağ yarım küresini uyarıp aktifleştiriyor. O zaman tek taraflı burun tıkanıklığı olan, yalnızca sağ yada sol burun deliğinden nefes alabilenler için bu tek yönlü solunumun etkisi daha belirgin olacaktır.
Sağ ve sol beynin aktivitesinin vücuda etkisinin ilki yaşamsal bulgulardır. Sempatik ve parasempatik sinir sistemi, otonom (istemsiz) sinir sisteminin tamamlayıcı ve ters etkili iki koludur. Savaş yada kaç komutu veren sempatik sinirler kalp hızı, kan basıncı, kan şekerini artırarak temelde vücudu uyanık tutup aktifleştirir.
Parametrik sinir sistemi ise vücudu sakinleştiren dinlenme sindirme programıdır. Yapılan bir çalışmada, sağ taraflı nefes alma sonucu nabız, tansiyon, solunum hızı, vücut ısısı, enerji tüketimi, kortizol, testosteron ve endorfin artarken, sol taraflı nefes almada buna zıt etki olduğu gözlenmiş.
İkinci yönüyle psikolojik bilişsel bulgular yani kişinin dünyaya bakışı ve dünyayı algılayışı, yani öğrenme şeklidir. Tıpkı burun solunumun da olduğu gibi beynin iki tarafı da her an eşit aktiflikte değildir. Beyindeki bu taraflı hakimiyet biraz daha karmaşıktır.
Hayvanlarda da görülen bu hakimiyet bir tarafın diğerini baskılayıp engellemesinden çok, sinir hücrelerinin aktivitesindeki küçük zamansal gecikmelere bağlıdır. İnsan beynindeki nedeni ise sağ ve sol beyin etkileşimi mi, ön ve arka beyin ayrımı mı net olmasada, beynin iki yarım küresi arasındaki aktiflik devamlı değişir durur.
Bu durum beyin asimetrisi türü olan, beyin fonksiyonunun lateralizasyonu olarak tanımlanır. Elbette beynin yalnızca tek tarafını kullanmak gibi bir durumdan ziyade iki el gibi, beynin iki tarafı da etkileşimli çalışır. Etkileşim olmadığında karmaşık görevlerin yapılmasında sorun çıkarabilir.
Nazal döngü ve beyin arasındaki etkileşime gelince, EEG ve manyetoensefalografi (MEG) kullanılarak yapılan bir çalışmada, sol burun deliğinden nefes alma ile uzamsal / üç boyutlu bilişin arttığını, sağ burun deliğinden nefes alma ile sözel bilişin arttığı görülmüş.
Sağ elini kullanan öğrencilerle yapılan benzer çalışmada burun solunumunun bilişsel performans üzerindeki etkilerini incelenmiş. Sözel benzerlik testi ve zihinsel rotasyon (döndürme) testlerine tabi tutulan öğrencilerin sağ ve sol beyin yarım kürelerin performansı değerlendirilmiş. Sonuçta cinsiyet farkı olmaksızın rotasyon testi başarısı sol taraflı burun solunumunda önemli ölçüde artarken, sağ taraflı burun solunumu sözel test başarısını artırmış.
Bir etkinin olmadığını savunanlar da olmakla birlikte sağ ve sol burun solunumu beyin işlevleri üzerinde farklı etkileri olabilmekte. Daha eski kayıtlarda ise, antik Hint Yogi toplumunda nefes alıp vermenin bir yoga ritüeli olduğu yazılır. Nefes almak o tarafın etkileri artırırken, nefes vermenin etkiyi baskıladığına inanılır.
Mesela tansiyonu düşmüş birine sağ burun deliğinden nefes alıp, solundan nefes vermesi söylenir. Buna göre sağ burun deliğinden sinirler nefes alma ile sol beyni uyararak vücudu enerjik duruma getirirken, kan basıncını azaltıcı etkisi olan sol burun deliğinden geçen sinirler verilen nefesle bastırılmış olur.
Daha rahat ve dinlenmiş uyanmak, sinirli gergin ruh halinden biraz olsun kurtulmak isteyenler için öneri ise sağ yanına uzanıp uyumak olacaktır. Çünkü yerçekimi etkisiyle burnun sağ tarafı tıkanır sol tarafı açılır. Sol tarafın açık ve baskın olması kalp basıncı ve atma hızını, enerji tüketimini azaltmaya daha sakin ve pasif kalmaya yardımcı olması beklenir. Benzer şekilde, islam uyku edebi ve sünnetinde sağ taraf üzere yatıp uyuma tavsiye edilir.
Hayat boyu beslenme : minell's projesi , hayatboyubeslenme
Niazi, I.K., Navid, M.S., Bartley, J. et al. EEG signatures change during unilateral Yogi nasal breathing. Nature Sci Rep 12, 520 (2022). https://doi.org/10.1038/s41598-021-04461-8
Xiao, Q. & Güntürkün, O. Asymmetrical commissural control of the subdominant hemisphere in pigeons. Cell Rep. 25, 1171–1180 (2018).
Kayser, R. "Die exakte Messung der Luftdurchgängigkeit der Nase". Arch. Laryng. Rhinol. 8: 101 (1895).
Lateralization of brain function. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Lateralization_of_brain_function
Akyüz, Gülseren, and Leblebicier MA. "Otonom sinir sistemi anatomisi ve değerlendirilmesi." Turk J Phys Med Rehab 58 (2012): 1-5.
Manns, M., Otto, T. & Salm, L. Pigeons show how meta-control enables decision-making in an ambiguous world. Sci Rep 11, 3838 (2021). https://doi.org/10.1038/s41598-021-83406-7
Gazzaniga M.S. Cerebral specialization and interhemispheric communication: does the corpus callosum enable the human condition?. Brain. 123, 1293-1326 (2000).
Price, A., & Eccles, R. (2016). Nasal airflow and brain activity: Is there a link? The Journal of Laryngology & Otology, 130(9), 794-799. doi:10.1017/S0022215116008537
Kosslyn SM., Miller GW. There Is No Left Brain/Right Brain Divide. https://ideas.time.com/2013/11/29/there-is-no-left-brainright-brain-divide/
Soysaldı H. M. Kur’an Âyetleri ve Hadisler Perspektifinden Uyku Hakkında Bir Değerlendirme. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 9(2): 79-102.
Foster PS, Drago V, Ferguson BJ, Harrison DW. Cerebral moderation of cardiovascular functioning: A functional cerebral systems perspective. Clin. Neurophysiol. 2008;119:2846–2854. doi: 10.1016/j.clinph.2008.08.021.
Bhavanani, A. & Ramanathan, M. Nasal cycle and its therapeutic applications: a yogic perspective. 2016