I
sabel uzun süredir çevresindeki bazı sesleri filtrelemede zorlanıyordu. Isırma, çiğneme seslerine, yan odadaki televizyon ve konuşmalardan gelen boğuk seslere
azalmış toleransı ona sıkıntı veriyordu. Dayanılmaz olarak
algıladığı bu tip seslere tepki olarak hassasiyet, endişe, öfke duyuyordu. Bu durumdan kurtulmak için kulaklık takıyor, odadan çıkıyor ve ortak alanlara katılmadan önce diğerlerinin yemeklerini bitirmesini bekliyordu.
Başkaları bu tür seslerden rahatsız olmazken, onun verdiği bu tepkiler kendini suçlu hissetmesine neden oluyordu. Bir süre sonra iş yerinden ayrılmak zorunda kaldı. Belirtilerinin daha kötüleşmesi onu çevresine ve ailesine karşı sinirli davranışlara itiyordu. Bu sıkıntıyla başetmek için psikoloji servisine başvurdu. Misofoni olarak bilinen bir rahatsızlığın
belirtilerini gösteriyordu.
Henüz DSM-5 ve ICD-11 gibi güncel tanı kriterleri veya kılavuzlarda
yer almayan misofoni /
mizofoni ilk kez
2001 yılında literatüre geçti. Hiperakuzi (belirli frekanslara ve ses aralıklarına karşı aşırı duyarlılık) ve fonofobi (ses korkusu) gibi azalmış ses toleransının diğer biçimlerinden ayırmak için sesten nefret etme anlamında kullanıldı.
Misofoni seçici ses hassasiyeti sendromu veya ses öfkesi anlamında sadece 'tetikleyici' olarak bilinen yemek yeme, sakız çiğneme, nefes alma, dokunma, burun çekme, koklama, boğaz temizleme, hışırtı, gıcırtı, saatin tik tak sesleri gibi günlük olarak sıklıkla karşılaşılan belirli seslere karşı toleransın azalması olarak tanımlandı. Çünkü bebek ağlaması veya yağmur gibi diğer seslere tepkileri misofonisi olmayan kişilerden pek farklı değildi.
Bu rahatsızlık
mükemmelliyetçi ve nevrotik kişiliklerde daha çok ortaya çıktığı bildirildi. Bazı kişilerde misofoniye eşlik eden obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu, duygudurum bozuklukları, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve otizm spektrum bozukluklarının özellikleri vardı.
Misofoni üzerine yapılan beyin incelemelerinde, tetikleyeci ses varlığı bu kişilerin beyninde duygusal ve sosyal işleme, kişisel farkındalık ve bedensel düzenlemeyle ilgili ön
insular kortekste, işitsel ve orofasiyal (ağız, çene, yüz) motor alanlarda çok daha güçlü
aktivasyona neden oldu. Misofonisi olan kişilerde sinir hücrelerini saran
myelin lipit çift tabaka oluşumu daha yüksek bulundu. Bunun rahatsızlık nedeni mi, sonucu mu olduğu veya misofoniyle nasıl bir ilişkisi olduğu ise bilinmiyor.
Günlük hayatta ciddi sıkıntılara neden olan misofoni belirtilerini iyileştirme yaklaşımları içerisinde bilişsel davranışçı terapi şimdiye kadar
en etkili yöntem olduğu bulundu. Bilişsel davranışçı terapinin kısa ve uzun vadeli etkinliği
farklı grup çalışmalarında gösterildi.
Isabel toplam 12 saatlik beş seanstan oluşan bir
bilişsel davranışçı terapiye katıldı. Terapinin amacı ses hassasiyetini ortadan kaldırmaktan ziyade davranışsal deneyler yoluyla seslerle daha az tehditkar ilişkiler kurarak sıkıntıyı azaltmaktı. Terapide rahatsızlık veren seslerin kasıtlı olarak çıkarılmadığı ve yeme benzeri bir sesten iğrenmenin sorun olmadığı inancı oluştu. Ses kaynağına yönelik yargılayıcı düşüncelerini baskılamadan abartılı her türlü eleştirel tepkiyi gösterme, rahatsız edici sesleri alternatif sevimli görüntülerle birleştirme, hayali ses ayarlamaları gibi egzersizler yapıldı. Terapi boyunca ve takip dönemindeki çok boyutlu bir ölçüm aracı (SFive) raporuna göre %82'lik
iyileşme kaydedildi.
Buradaki fikir, beynin bu sesleri doğrudan tehdit veya zararla ilişkilendirmesi ve ses üzerinde tam kontrol sahibi olmakla başlayarak, sesle
yeni şekillerde etkileşim kurarak bu çağrışımın kırılmasıydı.
Kaynaklar ve İleri Okuma:
McMahon K, Cassiello-Robbins C, Greenleaf A, Guetta R, Frazer-Abel E, Kelley L and Rosenthal MZ (2024) The unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders for misophonia: a pilot trial exploring acceptability and efficacy. Front. Psychol. 14:1294571. doi: 10.3389/fpsyg.2023.1294571
Gregory J, Graham T, Hayes B. Targeting beliefs and behaviours in misophonia: a case series from a UK specialist psychology service. Behav Cogn Psychother. 2024 Jan;52(1):33-48. doi: 10.1017/S1352465823000462.
DENİZ SAKARYA M, ÇAKMAK E. Mizofoni Ölçeği’nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Sınama Çalışması. Psikoloji Çalışmaları. Nisan 2022;42(1):231-255.
Gregory J, Foster C. Session-by-session change in misophonia: a descriptive case study using intensive CBT. Cogn Behav Therap. 2023 Jul 21;16:s1754470x23000107. doi: 10.1017/S1754470X23000107. PMID: 38125011; PMCID: PMC7615391.
Jager IJ, Vulink NCC, Bergfeld IO, van Loon AJJM, Denys DAJP. Cognitive behavioral therapy for misophonia: A randomized clinical trial. Depress Anxiety. 2020 Dec 18;38(7):708–18. doi: 10.1002/da.23127. Epub ahead of print. PMID: 33336858; PMCID: PMC8359510.
Jager I, de Koning P, Bost T, Denys D, Vulink N. Misophonia: Phenomenology, comorbidity and demographics in a large sample. PLoS One. 2020 Apr 15;15(4):e0231390. doi: 10.1371/journal.pone.0231390. PMID: 32294104; PMCID: PMC7159231.
Möllmann A, Heinrichs N, Illies L, Potthast N, Kley H. The central role of symptom severity and associated characteristics for functional impairment in misophonia. Front Psychiatry. 2023 Mar 28;14:1112472. doi: 10.3389/fpsyt.2023.1112472. PMID: 37056403; PMCID: PMC10086372.
Kumar S, Tansley-Hancock O, Sedley W, Winston JS, Callaghan MF, Allen M, Cope TE, Gander PE, Bamiou DE, Griffiths TD. The Brain Basis for Misophonia. Curr Biol. 2017 Feb 20;27(4):527-533. doi: 10.1016/j.cub.2016.12.048. Epub 2017 Feb 2. PMID: 28162895; PMCID: PMC5321671.
Uyarı Bu web sitesinin içeriği bilgilendirme amaçlıdır ve kişisel tıbbi tavsiye verme amacı taşımaz. Sağlığınızla ilgili tüm sorularınız için sağlık uzmanına başvurmalısınız.
hayatboyubeslenme
Hayat Boyu Beslenme
